ZEN
Alle leven is vluchtig. Toch is het bestaan eeuwig.
Wanneer de essentie van ons wezen, onze eigenlijke waarheid, het lichaam binnenkomt in de vorm van een geestwezen (Gandharva), ontstaat die uitdrukkingsvorm van ons wezen, die wij gewoonlijk leven noemen, door geboorte. Deze reis is onderworpen aan bepaalde algemeen geldende regels in het stoffelijk universum. Een kenmerkende eigenschap van onze wereld is de vergankelijkheid van alle leven. Alle leven op ons ervaringsniveau begint met de geboorte en eindigt met de dood. Deze omstandigheid is in onze ervaring onmiddellijk pijnlijk en vindt hierin een veelvoudige uitdrukking. Alles - werkelijk alles - leven streeft, verandert, wordt ziek, veroudert en sterft - ook al blijft de fundamentele onsterfelijkheid in de eeuwigheid op metafysisch niveau hierdoor onaangeroerd. Bijgevolg mogen wij die uitdrukking van vergankelijkheid niet ontkennen, maar ons er veeleer van bewust zijn dat wij op grond van onze geest kunnen doordringen tot de "werkelijkheid", om haar uiteindelijk te overwinnen. Het Nirvana, als symbool van de bestendigheid die aan geen enkele verandering meer onderhevig is, vindt mijns inziens plaats in de erkenning van het innerlijk centrum en niet door de ontkenning van de wetten van de wereld. In elk leven is er aan de ene kant rijping (in de vorm van een toegenomen bewustzijn) en aan de andere kant verval. In de erkenning van deze mechanismen, in het aanvoelen van deze "waarheid" ligt een drijfveer van grenzeloze sereniteit. Een vreedzame erkenning van de mechanismen binnen onze "werkelijkheid" vormt de basis om ze te overwinnen. Dit wordt over het algemeen bereikt door te vertrouwen op de orde van de schepping - die op haar beurt de oorzaak is van sereniteit. Een ander gevolg van de contemplatie van het eigen ingebed zijn in de kosmos is een geleidelijk variërende mate van oplettendheid bij het ervaren van het leven op ons niveau. Wat zou dit alles nu praktisch voor ons kunnen betekenen?
Wij kunnen allen sereen, vredig en kalm erkennen dat onze omzwervingen onderdelen zijn van een hogere en meer omvattende orde en zo onmiddellijk voordeel ontlenen aan onze dagelijkse ervaring. Wij kunnen blijven beseffen dat alle leven voortkomt uit een gemeenschappelijke bron en dit kan ons leiden tot geduld en zachtmoedigheid in de omgang met elkaar. In het herkennen van deze emoties ervaren wij onze innerlijke vrede en mogen wij ons vormen tot verdraagzame, vriendelijke en welwillende wezens. Hierdoor hebben we meestal de mogelijkheid om ons wezen als opgewekt te ervaren en kunnen we de vreugde van gelijkmoedig mededogen ontdekken. Door onze gemeenschappelijke oorsprong te erkennen, wordt dankbaarheid gevormd in onze bewuste ervaring en worden gevoelens van angst, verlatenheid en eenzaamheid overwonnen. Ook al lijken we af en toe het voor onszelf gevonden pad van de waarheid te verlaten, onze eens gemaakte keuze om ons wezen te beheersen leidt ons altijd weer terug naar het eens gekozen pad. Die deugd van het erkennen van de eigen voortdurende verandering is, naar mijn ervaring, doeltreffender en inzichtgevender dan het louter volgen van de morele concepten van onze vaderen (hoewel die meestal gerechtvaardigd zijn). Vrede zal het meest in ons opkomen wanneer wij ons afvragen wat de individuele behoeften van onze ziel zijn en die dan volgen.
Rusten in het eigen innerlijk centrum betekent individuele wegen bewandelen en de persoonlijk erkende waarheid volgen, ook al verandert die in de loop van onze reis. Een praktische weg, die hier kan worden ingeslagen, ligt in de erkenning van de eigen vergankelijkheid. In de boeddhistische leer wordt groot belang gehecht aan het meditatief onderzoeken van de dood. Deze oefening kan zeer waardevol zijn voor de bewustwording van vergankelijkheid, maar zij verandert niets aan het onvermijdelijke einde van elk leven op dit niveau.
Of onze ervaringen meer of minder pijnlijk of vredig zijn, hangt grotendeels af van onze houding tegenover de dingen. De geest is de meester van ons wezen en het is aan ons of we de vingerwijzingen van het lot willen grijpen en in praktijk brengen. Geboren worden, ouder worden en sterven zijn natuurlijke processen en omstandigheden en een geleefd leven is slechts één station op onze eeuwige reis naar de oneindigheid.
